Utilisateur:Huwok/Brouillon

Stanisław Antoni Szczuka dans un kontusz – traditionnel habit sarmate, portrait de Stanisław Antoni Szczuki, vers 1735-1740, auteur anonyme

Caracène hussarde de style sarmate

Sarmatisme - culture baroque dominant dans la Rzeczpospolita à partir de la fin du XVIè jusqu’à la deuxième moitié du XVIIIè siècle. Basée sur la croyance que la petite noblesse polonaise (szlachta) provenait des sarmates , l'antique peuple qui s'était établit entre le Don et l'Oural.. Des sarmates, la szlachta avait prétendument hérité la vaillance, le courage et le goût de la liberté.

Cette culture est considérée comme un ensemble de règles familiales, sociales et nationales homogène étonnamment élastiques.

Le sarmatisme a joué un rôle important dans la littérature baroque polonaise et a eu un effet énorme sur l'esprit, les moeurs et l'idéologie de la noblesse polonaise. Il influença donc la cohésion et la solidarité de la nation polonaise après l'Union de Lublin et eu une importance semblable aux anciens germains pour les Allemands.

Informations générales

Le premier document écrit affirmant que la noblesse polonaise descends des sarmates est la chronique de Wincenty Kadlubek. Jan Długosz investigua aussi cette prétendue ancestralité. La culture elle-même fut popularisée auprès de la noblesse par l'ouvrage Sarmatiae Europae desciptio écrit par Alessandro Guagnini en 1578 (traduit en polonais en 1611). Plus simplement, le sarmatisme était une variante polonaise du baroque. C'était une culture unique, car elle intégrait les traditions de l'occident, de l'orient et des locaux. Il influença la culture de beaucoup de pays slaves (et pas seulement : Hongrie, Moldavie...) mais c'est la qui Pologne reste le meilleur exemple de cette culture. D'ailleurs, il incita la création au XIX^e siècle d'un style artistique national polonais, en tant que peinture sarmate.

Au début du XVII^e siècle, alors que les saxons prenaient les rênes de la république, celle-ci sombra dans l'anarchie et devint le jouet de puissances étrangères. La culture sarmate, faconnée à l'époque baroque, fut alors dégénérée.

Pensée politique

Les sarmates croyaient à la destinée spéciale de la Pologne, qui devait être une oasis de liberté, entourée par les pays absolutistes.

Avec le sarmatisme allaient de pair les idéaux républicains : tolérance religieuse, autorité de la loi, le droit d'élire ses représentants, y compris le roi, appelé par ses contemporains président à vie. Le système politique de la République était considéré comme le meilleur au monde et la diète, la plus ancienne. Ce système était fréquemment comparé à la république de Rome et aux polis grecques. Les droits de base étaient les droits cardinaux, c'est-à-dire les Articles d'Henri ainsi que les pacta conventa, plus tard y fut rajouté le liberum veto. Quelconque tentative de toucher à ces droits était perçue comme un crime suprême.

Le sarmatisme faisait l'éloge des anciennes victoires polonaises et exigeait des nobles qu'il fassent honneur à la tradition. Ainsi donc, le sabre était un élément indispensable de l'habit et les nobles s’entraînaient en permanence à la guerre.

Voir aussi

• Sarmates

[[Catégorie:Baroque]] [[Catégorie:Histoire de la Pologne]] [[Catégorie:Culture polonaise]]

Karacena w zbiorach Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie

Caracène (wł. corazzina – armure sur de la peau) – oryginalna polska zbroja łuskowa produite à partir du XVI jusqu'au XVIII siècle. Populaire dans sarmackim okresie kultury staropolskiej, gdy motywy wschodnie oraz klasycznie rzymskie były naśladowane i przetwarzane, szczególnie w okresie panowania króla Jana III Sobieskiego, którego portrety w tego typu uzbrojeniu zachowały się do dziś. Zbroja składała się ze skórzanego kaftana pokrytego metalowymi płytkami w kształcie łusek nachodzących na siebie.

Pochodzenie

Polska szlachta, szukająca swojego pochodzenia u legendarnych Sarmatów, odtwarzała zbroje znane ze starożytności z rzymskich łuków tryumfalnych i kolumn jak np. Kolumna Trajana w Rzymie czy Łuk Galeriusa w Salonikach. Innym źródłem inspiracji były przedstawienia rzymskich wodzów i cesarzy, często przedstawianych w zbrojach łuskowych tzw. lorica squamata. Zbroje te zaadaptowane przez Rzymian były bardzo popularne w rzymskich legionach – łatwe do wykonania, naprawienia, odporne, choć ciężkie. Zbroje takie były zdobione głową gorgony lub główkami lwów. W oryginalnych zbrojach łuski wykonane z brązu lub żelaza łączone były za pomocą rzemyków lub sznurków do skóry lub tkaniny, naśladując układ rybiej łuski lub dachówek. Pierwsze wzmianki o polskich karacenach pochodzą z 1571 roku. Wśród zachowanych do dziś egzemplarzy zbroi, niektóre wyprodukowano w pierwszej połowie XVIII wieku.

Budowa

"Polski rycerz" w karacenie z niemieckiego leksykonu Meyera.

Jan III Sobieski w karacenie

Wykonana była z różnej wielkości żelaznych łusek, płaskich lub wypukłych, rzadziej w formie kryształu, przymocowanych do podkładu wykonanego z zamszowej skóry jeleniej lub łosiowej przy pomocy dwóch nitów o ozdobnych, mosiężnych główkach.

Typowa karacena składała się z napierśnika oraz naplecznika. Jeżeli brak było naplecznika, napierśnik był poszerzany, żeby zasłaniał boki, i umacniany na korpusie przy pomocy szelek, krzyżujących się na plecach pod kolistą płytą – umbem. Napierśnik karaceny był ośrodkiem konstrukcji, wszystkie pozostałe elementy miały charakter uzupełniający: obojczyk, naramienniki, karwasze, taszki, sporadycznie pełną ochroną nóg. Oryginalność zdobnictwa tych zbroi polegała na ozdobach w postaci groteskowych masek lub lwich głów przyczepianych do zbroi na barkach i na kolanach, a wykonanych z mosiądzu lub złoconej miedzi. Na obojczyku karaceny często umieszczano mosiężny znak krzyża kawalerskiego jak na zbrojach husarskich. Niekiedy używano zbroi mieszanych, tzw. hybrydalnych, np. karacena-kolczuga o kolczym kaftanie wzmocnionym łuskami i łuskowymi dodatkami lub karacena z płytowym napierśnikiem (np. kirysowym).

Do tego typu zbroi stosowano dwa rodzaje hełmów łuskowych w formie szyszaka husarii lub turbanu czyli tzw. hełm turbanowy (powstały w wyniku połączenia zbroi łuskowej z europejską łebką – kopulasty dzwon wykonany był z przynitowanych łusek do podkładu ze skóry z watowanym, tekstylnym otokiem o różnych kolorach, na szczycie posiadał metalową statuetkę lub tuleję z piórami).

Na zbroję narzucana była skóra lamparcia. Używana była przeważnie przez wyższych dowódców, także dowódców chorągwi pancernych i husarskich. Nie była to jednak zbroja zbyt wygodna w walce, a z uwagi na swoją wagę około 25 kg, była zwykle używana jako paradna. W praktyce najczęściej w walce stosowano półzbroje husarskie lub kolczugi, ważące około 15 kg.

[[Catégorie:Armures]]