Płyta tektoniczna

Płyta tektoniczna (płyta/kra litosfery/litosferyczna) – największa jednostka podziału litosfery zgodnie z teorią tektoniki płyt. Płyty litosfery graniczą ze sobą wzdłuż stref o wzmożonej aktywności sejsmicznej i wulkanicznej, jednakże same zachowują stosunkowo dużą spójność i sztywność. Mogą przemieszczać się poziomo po strefach obniżonej lepkości (czyli astenosferze) występujących w górnej części płaszcza Ziemi. Wyróżnia się płyty kontynentalne i oceaniczne.

Pierwszym geologiem, który stwierdził istnienie płyt litosfery, był Samuel Warren Carey (1958 r.)

Wyróżnia się kilka rodzajów granic płyt tektonicznych: strefy kolizji, subdukcji i obdukcji (granice konwergentne – dochodzi do zgniatania lub niszczenia litosfery), rozrastania (granice dywergentne – dochodzi do tworzenia nowych partii litosfery) i przemieszczania względnego (granice konserwatywne – przemieszczanie płyt litosfery wzdłuż uskoku).

Płyty tektoniczne (płyty litosfery)[edytuj | edytuj kod]

Pierwszego rzędu[edytuj | edytuj kod]

Budują podłoże kontynentów i Pacyfiku:

Płyta afrykańska (kontynent: Afryka)
Płyta antarktyczna (kontynent: Antarktyda)
Płyta australijska (kontynent: Australia)
Płyta eurazjatycka (kontynent: Eurazja lub wg tradycyjnego podziału – Europa i Azja)
Płyta pacyficzna (pod Pacyfikiem)
Płyta południowoamerykańska (kontynent: Ameryka Południowa)
Płyta północnoamerykańska (kontynent: Ameryka Północna)

Drugiego rzędu[edytuj | edytuj kod]

Mniejsze płyty, ukazane na mapie, z wyjątkiem arabskiej i indyjskiej nie zawierają mas lądowych:

Trzeciego rzędu[edytuj | edytuj kod]

Całkiem małe płyty, które zwykle są rozpatrywane jako fragmenty większych. Nie są zaznaczone na mapie 15 płyt. Nie przez wszystkich autorów są akceptowane: