Acuèlh
Lutz sus...
Marcel Treich-Laplène (Ussèl, 24 de junh de 1860 - pres de Grand-Bassam, 9 de març de 1890) es un explorator occitan. Era lo filh de Gustau, un notari de Maismac vengut cònse d’Ussèl, que fuguet tanben magistrat a Tizi Ozo, en Argeria, e dins las Comòras. S’installa en Assinia en 1883 per esplechar las plantacions de cafè d’Arthur Verdier. Apres lo Congres de Berlin, Treich-Laplène comença d’exploracions a l’interior de çò que devendrà la Còsta d'Evòri, e fa amistat amb de notables locaus. En 1886, pren la plaça d’Arthur Verdier coma resident de França. En 1887, torna a l’interior dau país e signa los tractats de Betie, de l’Indiene, de l’Alangoa e de Iacasse. Entau bloca l’expansion cap a l’oest daus anglés establits dins la Còsta de l’Aur (Gana actuau). Tocat per la malària, torna en França per se suenhar. Lo 2 d’abril de 1889, es fach chivalier de la Legion d’onor. Malaut, torna en França. Ne reven coma primier administrator colonial de la Còsta d’Evòri. Mas en 1890, apres una novela expedicion per reprimir una revòlta provocada per los angles, morís d'una febre ematurica bilhosa.
Sa mòrt prematurada permet a Binger d’usurpar lo títol de "primier explorator de la Còsta d’Evòri". Pasmens sa sòrre Valentina e l’accion d’un comitat de sosten permeton la creacion, lo 27 de decembre de 1934, de Treichvila, qu’es lo nom donat al barri d’Anomabò, dins la forécia d’Abijan.
Imatge del mes
Vèrge negra de la Daurada, Tolosa, Occitània. |
Nòvas
- 12 d'abrial de 2024: Un Conselh presidenciau de transicion es installat al cap de l'estat d'Haití.
- 9 d'abril: Simon Harris ven cap del govèrn d'Irlanda. (imatge)
- 6 d'abriu: Peter Pellegrini que's guanha l'eleccion presidenciau en Eslovaquia.
- 1 d'abril: Alessandro Rossi e Milena Gasperoni venon capitanis regents de Sant Marin.
- 27 de març: Myriam Spiteri Debono es elegida presidenta de Malta.
- 25 de març: Alessandra Todde ven presidenta de Sardenha.
- 24 de març: Bassirou Diomaye Faye se ganha l'eleccion presidenciala de Senegal.
- 21 de març: Destituisson lo president vietnamita Võ Văn Thưởng. Võ Thị Ánh Xuân assegura l'interim.
- 14 de març: L'Oscar del film melhor va a Oppenheimer.
O sabiatz ?
- Un aristocrata d'Auvèrnhe, Gilbèrt dau Motier de La Faieta (imatge), foguèt un general dins las doas revolucions americana e francesa.
- Lo lògo de l’OGC Niça pòrta en occitan Despì 1904 solament despuèi 2013.
- La cançon Zombie dau grop The Cranberries foguèt escricha en memòria de Jonathan Ball e Tim Parry, tuats per l’Armada Republicana Irlandesa Provisòria au moment deis atemptats de Warrington. Ramenta lo Conflicte Nòrd-Irlandés emai fa referéncia a l’insurrecion de Pascas de 1916.
- Lo Monopoly foguèt inventat per una feminista americana.
- Lo davancier dau FBI es estat fondat per un rèire nebot de Napoleon Bonaparte.
- D'un biais indirèct, la vila de Marselha auriá donat son nom a l’ouzo.
- L’estau de la comuna d’Embèrt z-es redond.
Wikipèdia profiècha del sosten de la Wikimedia Foundation qu'albèrga sus sos servidors mantun projècte wiki liure, multilingüe e gratuit :
Meta-Wiki Coordinacion de totes los projèctes |
Wikiccionari Diccionari universal |
Wikinews Actualitats liuras | |||||
Wikilibres Ensemble de tèxtes pedagogics |
Wikiquote Recuèlh de citacions |
Wikisource Bibliotèca universala | |||||
Wikiversitat Comunautat pedagogica dobèrta |
Wikispecies Inventari del vivent |
Wikimedia Commons Banca de donadas multimèdia |