Certa

Certa
	Vimba vimba
	(Linnaeus, 1758)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	promieniopłetwe
Rząd	karpiokształtne
Rodzina	karpiowate
Rodzaj	Vimba
Gatunek	certa
Synonimy
	Abramis elongatus Valenciennes, 1844; Abramis elongatus asianus Steindachner, 1897; Abramis frivaldszkyi Heckel, 1843; Abramis nordmannii Dybowski, 1862; Abramis persa pontica Yashchenko, 1896; Abramis tenellus Nordmann, 1840; Abramis vimba (Linnaeus, 1758); Cyprinus carinatus Pallas, 1814; Cyprinus persa Pallas, 1814; Cyprinus serta Shaw, 1804; Cyprinus vimba Linnaeus, 1758; Cyprinus vimpa Strøm, 1784; Cyprinus wimba Retzius, 1800; Cyprinus wimpa Müller, 1776; Cyprinus zerta Leske, 1774; Leuciscus parvulus Valenciennes, 1844; Vimba vimba bergi Velikokhatko, 1940; Vimba vimba carinata (Pallas, 1814); Vimba vimba persa (Pallas, 1814); Vimba vimba tenella (Nordmann, 1840); Vimba vimba tenella abulyontis Battalgil, 1941; Vimba vimba tenella aphnitis Battalgil, 1941; Vimba vimba tenella istanbulensis Battalgil, 1941; Vimba vimba tenella karasuensis Tseeb & Delamure, 1938; Vimba vimba tenella nicaecensis Battalgil, 1941; Vimba vimba tenella sapancae Battalgil, 1941; Vimba vimba vimba (Linnaeus, 1758); Vimba vimba vimba borysthenica Velikokhatko, 1940;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Certa^[3] (Vimba vimba) – gatunek anadromicznej ryby z rodziny karpiowatych (Cyprinidae).

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Zlewiska Morza Północnego na wschód od Renu, Bałtyckiego, Azowskiego, Czarnego i Kaspijskiego oraz jeziora Ładoga i Pejpus. Na północy sięga do południowej Szwecji i Finlandii. Żyje w dolnych partiach wolno płynących rzek oraz w przybrzeżnych wodach morskich. Przebywa w głębokiej wodzie ponad twardym dnem. Na tarło podejmuje dalekie nieraz wędrówki w górę rzek docierając do krainy lipienia.

Opis[edytuj | edytuj kod]

Długość do 50 cm (zazwyczaj 30–40 cm). Ciało wydłużone, mocno bocznie spłaszczone, na brzuchu pozbawiony łusek kil, na grzbiecie przed płetwą grzbietową również pozbawiony łusek rowek. Liczba łusek w linii nabocznej 53–61^[4]. Otwór gębowy miękki, o grubych wargach, brzuszny położony w dolnej części wystającego pyska. Płetwa ogonowa głęboko wcięta, jej górny płat jest dłuższy niż dolny. Grzbiet szarawoniebieski, boki srebrzyste, brzuch biały, tęczówka szarobrązowa. Płetwy parzyste i odbytowa żółtawe lub czerwonawe. W okresie tarła grzbiet i boki stają się prawie czarne, a spód ciała pomarańczowy lub żółty. U samców występuje wysypka tarłowa.

Odżywianie[edytuj | edytuj kod]

Żywi się zooplanktonem, larwami ochotkowatych, małżoraczkami, gąbkami, ślimakami, małżami, racicznicami, ikrą oraz glonami. W czasie wędrówek tarłowych żeruje bardzo słabo.

Rozród[edytuj | edytuj kod]

Forma wędrowna dojrzałość płciową uzyskuje od 3 roku życia w górskich dopływach Wisły, formy niewędrowne dojrzałość płciową osiągają w wieku 7–8 lat. Do odbycia tarła potrzebuje wody o głębokości około 50 cm, przepływie rzędu 1 m/s i twardym dnie. Tarło jest porcyjne, zaczyna się w maju przy temperaturze około 15 °C, a kończy w lipcu. Samica składa około 100 tys. ziaren ikry. Wylęg po 3–6 dniach, po tygodniu zaczyna swobodnie pływać, ułuszczenie przy długości 2 cm. W wieku 5 lat certa ma około 20 cm i około 300 g, w wieku 10 lat 30 cm i 0,5 kg.

Znaczenie gospodarcze[edytuj | edytuj kod]

W Polsce certa miała bardzo duże znaczenie gospodarcze, jednak zabudowa rzek i nadmierne połowy spowodowały drastyczny spadek jej pogłowia. Na wschodzie posiada jeszcze dość duże znaczenie. Wędkarze łowią ją na spławik oraz metodą gruntową.
Wędkarski rekord wagowy: 1,74 kg przy 51 cm długości (1979)^[5].

Podgatunkiem certy występującym na obszarze zlewiska Morza Czarnego i Morza Azowskiego jest rybiec^[3] (Vimba vimba carinata), nazywany też certą czarnomorsko-azowską^[3].

Ochrona[edytuj | edytuj kod]

Na terenie Polski obowiązują^[6]:

Wymiar ochronny: 30 cm
Okres ochronny:
- w rzece Wiśle od zapory we Włocławku do jej ujścia od 1 września do 30 listopada,
- w rzece Wiśle powyżej zapory we Włocławku i w pozostałych wodach od 1 stycznia do 30 czerwca.
Dobowy limit: 5 sztuk.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

ryby Polski

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Vimba vimba, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Vimba vimba, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Tłum. Franciszek Staff. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970.
↑ Wędkarski atlas ryb [online], www.pzwwalcz.pl [dostęp 2020-03-28] [zarchiwizowane z adresu 2021-11-30] .
↑ Wiadomości Wędkarskie
↑ Refulamin PZW (dostęp 5 czerwca 2013)

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Josef Reichholf, Gunter Steinbach, Claus Militz: Wielka encyklopedia ryb : słodkowodne i morskie ryby Europy. Wiśniewolski Wiesław (tłum.). Warszawa: Muza, 1994. ISBN 83-7079-317-7.
Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby słodkowodne. Leksykon przyrodniczy. Henryk Garbarczyk, Eligiusz Nowakowski i Jacek Wagner. Warszawa: Świat Książki, 1997. ISBN 83-7129-441-7.
Vimba vimba. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 23 czerwca 2009]

[itis-1] Vimba vimba, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Vimba vimba, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Nikolski-3] G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Tłum. Franciszek Staff. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970.

[4] Wędkarski atlas ryb [online], www.pzwwalcz.pl [dostęp 2020-03-28] [zarchiwizowane z adresu 2021-11-30] .

[5] Wiadomości Wędkarskie

[PZW-6] Refulamin PZW (dostęp 5 czerwca 2013)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]