In de mannelijke lijn is het geslacht Van der Does de Willebois afkomstig uit wat nu de Belgisch-Franse grensstreek is tussen Henegouwen en Artois. Volgens de overgedragen en gedocumenteerde familie verhalen stamt de familie af van de oud Franse familie de Villebois- Mareuil[1][2]. De familie gaat terug tot de Sire de Mareuil in 1180. Jean en Hugues de Mareuil namen Ferrand graaf van Vlaanderen gevangen in de slag bij Bouvines in 1214 en werden hiervoor door de franse koning Philippe II beloond met de baronie de Villebois.[3]
De Nederlandse stamreeks begint met de Franse jurist Louys Villebois, oudste zoon van Jehan de Villebois en Jeanne de Saint Yon, cum laude afgestudeerd in Poitiers in het civiel en canoniek recht op 22 augustus 1606[4], die omstreeks 1583 werd geboren en vóór 1657 is overleden.[5][6] Hij woonde in La Hameyde en wordt op 8 en 25 april 1631 in de schepenakten vermeld als grondbezitter te Oeudeghien. De volgende vijf generaties in de stamreeks zijn als volgt:
Grégoire Willebois ( La Hameyde – Warneton, trouwt op 14 Oct 1649 met Charlotte Potiers, dochter van Gille Potiers d'Armentieres), zoon van Louys, was schepen van Warneton en dienaar van de Spaanse bevelhebber Sigismond Marquis de Sfondrato.[7]
Jacques Willebois (ged. Warneton, 17 september 1661), zoon van Grégoire, was ontvanger van de keizerlijke domeinen in Poperinge.
Pierre Paul Willebois (geb. Warneton, 28 juni 1700), zoon van Jacques, was geneesheer te Boezegem.
Pierre Joseph Willebois (ged. Boezegem, 16 oktober 1730), zoon van Pierre Paul, was geneesheer te Boezegem.
Pierre Joseph Willebois (ged. Boezegem, 15 april 1768 – 's-Hertogenbosch, 4 november 1834), zoon van Pierre Joseph, was legerarts.
Met laatstgenoemde Pierre Joseph (ook: Petrus Josephus) Willebois begint de Nederlandse tak van het geslacht. Pierre Joseph was officier van gezondheid. Hij week ten tijde van de Franse Revolutie met de legitimisten uit naar Brabant, waar hij eerste geneesheer der hospitalen te 's-Hertogenbosch werd. Op 30 september 1800 trouwde hij in Münster met jkvr. Adriana Cornelia Maria van der Does (ged. 's-Hertogenbosch, 10 juni 1778 – 's-Hertogenbosch, 29 januari 1823).[8] Hun zoons Joannes Maria Benedictus Josephus (1810-1891) en Pieter Joseph August Marie (1816-1892) hebben hun achternaam officieel laten wijzigen in Van der Does de Willebois. Joannes Maria Benedictus Josephus moet dat al hebben gedaan vóór zijn huwelijk op 15 januari 1840 met Antoinette Cecile Marie Luijben (1813-1880).[9] Pieter Joseph August Marie kreeg de toestemming voor zijn naamsverandering bij Koninklijk Besluit van 28 augustus 1856, nr. 55.[10] Beide broers werden bij Koninklijk Besluit van 18 oktober 1877, nr. 2 verheven in de Nederlandse adel. Zij en hun nakomelingen voeren het predicaatjonkheer of jonkvrouw.[11]
Jkvr. Elisabeth Johanna Maria van der Does de Willebois (1879-1955); trouwde in 1904 met burgemeester jhr. Thomas Cornelis Maria van Rijckevorsel (1868-1919)
Jhr. Mr Joost van der Does de Willebois (1959) was voorzitter van de beurs van Amsterdam (2004-2010), Financieel directeur van Euronext N.V.(2004-2010) en van de beurs van New York (2007-2008)[12][13][14]
↑(en) Keaney, Annette (1982), Kruger de Villebois-Mareuil. Editions France Empire- Paris 8e, 256 blz - 50-56. ISBN ISBN 2-7048-0680-2).
↑Central bureau voor Genealogie, Mevr Drs D.J.M Groffen (2012), Nederland's Adelsboek. Drukkerij Ten Brink, Meppel, p. 377 - 406. ISBN 978-90-5802-095-6.
↑Louys Villebois was doctor in de beide rechten (juris utriusque doctor 22 aug 1606, Poitiers): het burgerlijk en het kerkelijk recht en de oudste zoon van Jeanne de Saint Yon en Jehan de Villebois.
↑Louys volgde zijn vader Jehan de Villebois - overleden in 1610- in 1611 tot 1623 op als conseiller du Roy et receveur et payeur des gages présidaux de Champagne - Archives Nationales Paris, Registre- p 2346, et Partage judiciaire entre les héritiers de Jehan de Villebois par le commissaire Charles Camart, Chastellet Paris. 27 mai 1626 au 7 mars 1627.
↑Aldus Nederland's Adelsboek 46 (1953: 373). De uit Italië afkomstige markies Sigismond Sfondrato (eig. Sigismondo Sfondrati, Marchese di Montafia) was een achterneef van paus Gregorius XIV. Hij was de Spaanse bevelhebber in Vlaanderen en is op 10 mei 1652 gesneuveld tijdens het beleg van Gravelines. Hij was getrouwd met Genoveva Anna van Taxis, een dochter van de keizerlijk hoofdpostmeester Leonhard II graaf van Taxis (zie het lemma Thurn und Taxis voor het postmeesterschap).
↑Adriana Cornelia Maria was de jongste dochter van jhr. mr. Johan Hendrik van der Does, die raad en schepen te 's-Hertogenbosch was en later president werd van de rechtbank aldaar. Het geslacht Van der Does is opgenomen in Nederland's Adelsboek 39 (1941: 221-231; 230 voor Adriana Cornelia Maria). Zie ook het artikel over het adellijke geslacht Van der Does elders in de Wikipedia.
↑Over de achternaam van Joannes Maria Benedictus Josephus zijn de bronnen niet eenduidig. Bij zijn doop op 22 maart 1810 ('s Hertogenbosch, R.K. dopen 1810, parochies St. Joannes Evangelista en St. Petrus Sylva Ducis) werd hij met de achternaam van zijn moeder ingeschreven als "Joannes Maria Benedictus Josephus van der Does", met de toevoeging dat hij de wettige zoon was van Petrus Josephus Willebois en Adriana Cornelia van der Does. In artikelen in de krant wordt hij tot 1839 aangeduid als Mr. J.M.B.J. Willebois (zie bijvoorbeeld het bericht Administratie voor de nationale veiligheid in de Nederlandse Staatscourant van 28-08-1838, p. 6, linker kolom, regel 22-23). Vanaf 1840 wordt hij zowel in de krant als in de officiële akten (huwelijk, geboorte kinderen) Van der Does de Willebois genoemd. Dat Van der Does de Willebois al in 1840 zijn officiële naam was, blijkt ook uit de geboorteakten van zijn kinderen, waar de gangbare aantekening in de kantlijn ontbreekt over een naamswijziging op latere datum. De lemma's Jhr. Mr. Johannes Maria Benedictus Joseph van der Does de Willebois in het Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek en Jhr. Mr. J.M.B.J. van der Does de Willebois op de website Parlement & Politiek geven tegenstrijdige (en waarschijnlijk onjuiste) informatie: volgens het NNBW vond zijn naamsverandering plaats in 1841, volgens Parlement & Politiek op 28 augustus 1856.
↑Pieter Joseph August Marie heet "Willebois" in zijn geboorteakte ('s-Hertogenbosch, geboorten 1816, folio 24), "de Willebois" in de akte van zijn eerste huwelijk met Jeanne Frederica van Toll ('s-Hertogenbosch, huwelijken 1842, folio 116) en "van der Does de Willebois" in de akte van zijn tweede huwelijk met Maria Guilielmina Paulina Sophia baronesse de Crassier (Maastricht, huwelijken 1858, folio 68). In zijn eigen geboorteakte en in die van de kinderen uit zijn eerste huwelijk is in de kantlijn bijgeschreven dat de achternaam "de Willebois" bij K.B. van 28 augustus 1856 is veranderd in "van der Does de Willebois". Terzijde: het lemma Jhr. Mr. Pieter Joseph August Maria van der Does de Willebois in het NNBW vermeldt dat hij in 1841 het woordje "de" en in 1847 bovendien de achternaam van zijn moeder aan zijn naam mocht toevoegen. Beide jaartallen lijken onjuist.
↑Het Nederlandse adellijke familie wapen is ontworpen in de 19e eeuw. Omdat indertijd het schriftelijke bewijs van de franse afstamming ontbrak, kon het franse familie wapen niet gevoerd worden. Daarom is gebruik gemaakt van een gouden vlak met daarover een zwarte band en witte ankers; de heraldische vertaling van: afstammende van oude adel (goud), waarvoor het bewijs ontbreek (zwarte band) en de hoop dit te kunnen bewijzen (witte ankers). De wapen spreuk "non deficiam- ik zal niet opgeven- onderstreept deze wens.
